Medya Nedir?

MEDYA NEDİR?

Yaygın kullanımıyla medyayı kitle iletişim araçları (gazete, dergi, radyo, televizyon ve internet) olarak tanımlamak mümkündür.

MEDYANIN İŞLEVLERİ

1. Haber ve Bilgi Verme: Medyanın en önemli işlevidir. Hayatın pek çok alanına ait ulusal
ve uluslararası bilgi ve haberler medya araçları ile insana ulaşır. Medya aracılığıyla bilgilenirken
aynı zamanda yönlendiriliriz; bu bakımdan medyaya büyük sorumluluk düşmektedir.

2. Toplumsallaştırma: Medya bireyin toplumla bütünleşmesini ve toplumsal hayata uyum
sağlamasını kolaylaştırır.

3. Eğitim: insanların, özellikle gelişme çağındaki çocukların algı, beceri ve bilinç düzeyini
yükselterek eğitimlerine yardımcı olur.

4. Eğlendirme: insanları toplumsal hayatın sıkıcı temposundan uzaklaştırıp hoşça vakit
geçirme imkânı sunar.

5. Kültürel Değerlerin Korunması: Medya doğru kullanıldığı takdirde kültürel mirasın
korunması, yaşatılması ve geliştirlmesinde önemli rol oynar.

6. Kamuoyu Oluşturma: Medya kamusal bir görevi yerine getirir. Kamu kurum ve
kuruluşlarını kamu adına denetleme ve eleştirme yetkisini elinde bulundurur. Vatandaşın
hakkını savunmak adına toplumun ve kamunun vicdanı vazifesi görür.

7. Tanıtım: Medya devletlerin, şirketlerin, kurum, kuruluş hatta kişilerin en önemli tanıtım
aracıdır. Günümüz ekonomisi pazarlama üzerine kuruludur. Pazarlamanın en önemli aracı da
medyadır.



MEDYA ETİĞİ

Medya etiği kavramı, medya çalışanlarının ya da gazetecilerin mesleklerini icra ederken uymak zorunda oldukları kuralları ve ilkeleri ifade eder. Bu ilkeler haber kaynakları, habere konu olan kişiler ve haber toplama yöntemlerine ilişkindir. Ülkemizde bulunan pek çok basın yayın örgütünden biri olan “Basın Konseyi”nin uluslararası gazetecilik uygulamalarını esas alarak hazırladığı “Basın Meslek ilkeleri” şunlardır:

1. Yayınlarda hiç kimse; ırkı, cinsiyeti, yaşı, sağlığı, bedensel özrü, sosyal düzeyi ve inançları nedeniyle kınanamaz, aşağılanamaz.

2. Düşünce, vicdan ve ifade özgürlüğünü sınırlayıcı; genel ahlak anlayışını, din duygularını, aile kurumunun temel dayanaklarını sarsıcı ya da incitici yayın yapılamaz.

3. Kamusal bir görev olan gazetecilik, ahlaka aykırı özel amaç ve çıkarlara alet edilemez.

4. Kişileri ve kuruluşları, eleştiri sınırlarının ötesinde küçük düşüren, aşağılayan ve iftira niteliği taşıyan ifadelere yer verilemez.

5. Kişilerin özel yaşamı, kamu çıkarlarının gerektirdiği durumlar dışında yayın konusu olamaz.

6. Soruşturulması gazetecilik olanakları içinde bulunan haberler, soruşturulmaksızın veya doğruluğuna emin olunmaksızın yayınlanamaz.

7. Saklı kalması kaydıyla verilen bilgiler, kamu yararı ciddi bir biçimde gerektirmedikçe yayınlanamaz.

8. Bir basın organının dağıtım süreci tamamlanmadan o basın organının özel çabalarla gerçekleştirdiği ürün, bir başka basın organı tarafından kendi ürünüymüş gibi kamuoyuna sunulamaz. Ajanslardan alınan özel ürünlerin kaynağının belirtilmesine özen gösterilir.

9. Suçlu olduğu yargı kararıyla belirlenmedikçe hiç kimse "suçlu" ilan edilemez.

10. Yasaların suç saydığı eylemler, gerçek olduğuna inandırıcı makul nedenler bulunmadıkça kimseye atfedilemez.

11. Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur. Kaynağın kamuoyunu kişisel, siyasal, ekonomik ve benzeri nedenlerle yanıltmayı amaçladığı hâller bunun dışındadır.

12. Gazeteci görevini, taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yöntem ve tutumlarla yapmaktan sakınır.

13. Şiddet ve zorbalığı özendirici, insani değerleri incitici yayın yapmaktan kaçınılır.

14. ilan ve reklam niteliğindeki yayınların bu nitelikleri, tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirtilir.

15. Yayın tarihi için konan zaman kaydına saygı gösterilir.

16. Basın organları, yanlış yayınlardan kaynaklanan cevap ve tekzip hakkına saygı duyarlar.

BASIN KONSEYİ YÜKSEK KURULUNUN GÖREVLERİ

Madde 11’de ele alınan Basın Konseyi Yüksek Kurulunun görevlerinden bazıları şunlardır:

1. İletişim (Basın) Özgürlüğü’nün genişlemesine ve gerçekleşmesine çalışmak,

2. Basının saygınlığını korumak,

3. Basın mesleğinin, ahlaka aykırı özel çıkarlara alet edildiğine ilişkin olarak yazılı, sözlü,
görüntülü veya internet gazeteciliği yapan basına topluca yöneltilen iddiaları başvuru
beklemeden araştırmak,

4. Basın Meslek ilkeleri yönünden incelenmesi yahut “Basın Konseyi”nin el koyması, basın
(medya) yoluyla istenen ve Konseyin işleviyle uyumlu olan olayları ayrı bir başvuru beklemeden
ele almak,

5. Halkın Gerçekleri Öğrenme Hakkı'na ve iletişim (Basın) Özgürlüğü'ne yönelik tehditleri
izlemek, değerlendirmek ve gereğinde Üyeler Kurulunu toplantıya çağırmak,

6. Yayın öncesine ve yayına ilişkin meslek uygulamaları hakkındaki şikâyetleri karara bağlamak,

7. Basınla ilgili araştırmalar yapmak ve yayınlamak,

Madde 12- BKYK, hakkında “Basın Meslek İlkeleri”ne aykırı hareket ettiği iddiasıyla ve usulüne

Madde 13- BKYK'nin “Basın Meslek İlkeleri”nin ihlaliyle ilgili bir konuyu ele alabilmesi için,
uygun şekilde “Basın Konseyi”ne şikâyette bulunulmuş olan gazeteciler ve (yazılı,
sözlü, görüntülü) basın organlarının uygulamalarını değerlendirerek karara bağlar.
Şikâyetler başvuru tarihinden itibaren en çok iki ayda karara bağlanır.
herhangi bir kişinin, şikâyete değer bulduğu konu hakkında Basın Konseyi'ne,
usulüne uygun bir şekilde başvurması şart ve yeterlidir.

Madde 14- Belli bir meslek yahut toplum kesimini temsil etme yetkisine sahip kuruluşların, o

Madde 17- BKYK görüşmeleri ve oylamalarla ilgili her husus, aksine karar verilmedikçe gizlidir.

Madde 18- BKYK, yapılan başvurular nedeniyle, basın mensupları ve/veya basın organları
kesimle ilgili başvurusu da dikkate alınır.

Madde 19- BKYK kararları, Basın Konseyi Üyesi tüm basın organlarıyla basın kuruluşlarına
hakkında “şikâyeti yersiz bulma”, “uyarma” veya “kınama” kararı alabilir.

Basın Konseyi Yüksek Kurulunun başvuru beklemeden ele aldığı konularla gazeteciler
tarafından kendi mesleki uygulamalarını savunmak amacıyla yapılan başvuruların
değerlendirmesinde, yukarıdaki sınırlama dışına çıkılabilir.

Basın organlarının, kendileriyle ilgili kararları yayınlamaları, “Basın Meslek ilkeleri”ne
uyma yönündeki taahhütlerinin gereği sayılır.

Medya okuryazarlığı, büyük çeşitlilik gösteren formlardaki (Bu bir kitap sayfası, dergi yaprağı,
radyo programı, internet sayfası veya TV filmi olabilir.) mesajlara ulaşma, bunları özümleme,
değerlendirme ve iletme yeteneği olarak tanımlanmaktır (Aufderheide, 1993).
Amerika Birleşik Devletleri'nde ortaya çıkarak oradan tüm dünyaya yayılan medya okuryazarlığı
hareketi beraberinde bir çok tartışmaya da neden olmuştur. Alanında uzman olan eğitimcilerin
ve akademisyenlerin her biri, medya metinlerine ulaşmanın, bunları çözümlemenin, değerlen-
dirmenin veya oluşturmanın ne demek olduğuna ilişkin kendi anlayışını, diğer yaklaşımlardan
habersiz olarak güçlü bir biçimde savunabilmektedir.

Medya okuryazarlığında tüm dünyadaki tartışmalarda ortaya çıkan konunun ana noktası

“Medya mesajlarının çözümlenmesi nasıl yapılmalıdır?” Amerika, Kanada ve ingiltere'deki

tartışmalarda şu noktalar benimsenmiştir:

1. Medya mesajları kurgulanmıştır.

2. Mesajı algılamada yorumlayıcı, metin ve kültür arasındaki etkileşim önemlidir.

3. Medyanın kendine özgü “dilleri” ve çeşitli biçimlerle, türlerle ve iletişim simge sistemleriyle

sembolleşen karakteristik özellikleri vardır.

4. Medya tasarımları, insanların sosyal gerçekliği anlamalarında rol oynar.

Medya okuryazarlığı kapsamında çocuklara ve gençlere hangi becerilerin kazandırılabileceği

tartışmaları devam etmektedir. Medya okur-yazarlığı ile ilgilenen eğitimcilerin ortaya koyduğu

bu becerilerden bazıları şunlardır:

1. Muhakeme ve iletişim becerilerini geliştirmek (Brunner ve Smith, 1994; Hobbs, 1996).

2. Irk, sınıf ve toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ile yüzleşmek (Eriksen ve Terzian, 1992).

3. Demokrasi, yurttaşlık ve siyasal katılıma yönelik tutum geliştirmek (Carnes, 1996; Jospin,

1992; Landa, 1992; Morduchowitz, 1997, Sandroni, 1992).

4. iletişim ve medya endüstrisi uygulamalarını yeniden biçimlendirmek (Kumar, 1992).

5. Gençler arasında madde kullanımı ve şiddeti önlemek (Gorley, 1992).

6. Toplumsal adalet sorunlarını dile getirmek (Mahony, 1992).

7. Eğitimin niteliğini geliştirmek (Dichanz, 1995 ).